Blog IELTS

IELTS TV > Blog IELTS > IELTS Speaking > Học IPA: Chìa Khóa Để Phát Âm Tiếng Anh Chuẩn Xác?

Học IPA: Chìa Khóa Để Phát Âm Tiếng Anh Chuẩn Xác?

14/12/2024
Posted by: admin
Category: IELTS Speaking

Là một giáo viên giảng dạy tiếng Anh, hành trình học tập của mình bắt đầu với một khởi đầu khá khiêm tốn. Mình vào đại học với tư duy của một đứa chưa từng biết phát âm đúng là gì. Khi lần đầu tiếp xúc với bảng phiên âm quốc tế (IPA), mình nhận ra mình đang đứng trước một cơ hội để thay đổi hoàn toàn cách phát âm của mình. Và, mình cũng nhận ra rằng: IPA không phải là con đường duy nhất, nhưng nó có thể là con đường ngắn hơn để đạt được phát âm chuẩn.

Nội dung bài viết ẩn

1 Tại sao cần học IPA?

2 Vì Sao IPA Là Công Cụ Hữu Ích Cho Người Học Tiếng Anh?

2.1 IPA Là Nền Tảng Phát Âm

2.2 IPA Giúp Xác Định Lỗi Phát Âm

2.3 Không Phải Thần Dược Nhưng Là Cách Tối Ưu

3 Vì Sao Người Việt Nam Nên Học IPA?

4 Cách học IPA cho người mất gốc phát âm

Tại sao cần học IPA?

Mình từng có một người bạn, tiếng Anh của cô ấy trôi chảy nhờ tuổi thơ lớn lên cùng Disney Channel không phụ đề và một tháng du học tại Canada. Nhưng đối với mình, chỉ trong hai tháng học IPA, phát âm của mình đã gần như bắt kịp bạn ấy. Điều này cho thấy rằng: nếu bạn không ở trong môi trường tiếng Anh tự nhiên, IPA là một công cụ tiết kiệm thời gian cực kỳ hiệu quả để học cách phát âm chuẩn.

Tất nhiên với những người đã ở trong sẵn môi trường nói tiếng Anh rồi, họ tiếp xúc với tiếng Anh hàng ngày và sử dụng tiếng Anh rất nhiều thì lúc đó ipa là không cần thiết, vì nguồn input của họ đã đủ để não ghi nhớ thụ động được cách phát âm của một từ. Tuy nhiên với những trường hợp học sinh không được học và tiếp xúc môi trường sử dụng tiếng Anh là ngôn ngữ chíngh, thì mình đề xuất IPA sẽ đưa các bạn tới việc nói tiếng Anh chuẩn nhanh hơn.

Khi tư vấn học IELTS mình đều khuyên các bạn học kiến thức nền tảng bao gồm: phát âm, từ vựng, ngữ pháp. Học phát âm chính là học IPA, học rồi thì hãy bước vào luyện IELTS. Đặc biệt là những bạn mất gốc, học tiếng Anh từ đầu thì càng nên học IPA trước tiên.

Sẽ có những lời khuyên như không cần phải học vì có thể shadowing, nghe rồi bắt chước là được, v.v…hoặc học mất thời gian lại phải nhớ nhiều kiến thức ngữ âm, giao tiếp có quan tâm đến mấy cái này đâu, hay cũng chỉ là công cụ thôi, tự tin mở miệng nói là được, và cũng có nhiều lời giới thiệu như qua đây học, không cần IPA vẫn phát âm được. Thì thực tế những lời khuyên này dựa trên các tình huống, cụ thể như sau:

Những người nghe và bắt chước được, sau đó giao tiếp được với người nước ngoài thì rất có thể khả năng cảm âm của họ tốt, nghe và bắt chước được tông, giọng, nhịp điệu. Vấn đề này gần giống như khả năng thanh nhạc. VẬY, bạn có khả năng này không, nếu giả sử bạn cũng bắt chước nhưng phát âm sai, thì sao? Lúc này bạn vẫn phải mất thời gian đi học từ đầu. Thay vì không học, hãy học ngay từ ban đầu, trong quá trình học lỡ như bạn/ giáo viên dạy nhận thấy bạn có khả năng phát âm tốt, cảm âm giỏi thì bạn có thể rút ngắn vài bước luyện tập, đẩy nhanh tiến bộ và học tập nhanh hơn. Giả sử người khác học mất 6 tháng, bạn chỉ cần 3 tháng. Một công đôi việc, vừa biết cách phát âm chuẩn, lại có nền tảng phát âm tốt, sau đó chuyển sang giai đoạn phát âm hay và cải thiện các yếu tố giao tiếp khác như EQ, cách dùng từ….
Một số lời giới thiệu như không cần học IPA vẫn phát âm được, thì thật ra cách dạy này theo Jolly Phonics, nó vẫn dựa trên kiến thức về phát âm và IPA, cách dạy này thường hướng đến đối tượng học viên nhỏ tuổi, người lớn tuổi, người mất gốc học không phân biệt được phiên âm và bảng chữ cái, nên dạy cách này để họ làm quen dần với kiến thức phát âm. Cách học và dạy này chỉ phù hợp khi học với giáo viên, có lộ trình dài hạn theo tháng thì mới thấy hiệu quả. Nếu bạn tự học thì như mò kim đáy bể, người mù sa mưa.
Một số bạn không nhận ra lỗi phát âm sai của chính mình, thường thấy ở các âm /θ/-/ð/,/dʒ/-/ʒ/.

Tất nhiên IPA không phải là thần dược, có học sinh của mình học IPA xong vẫn chưa đọc được đúng, âm æ chẳng hạn, có em còn bị ngọng kiểu từ nào cũng thêm “s” vào, nó là thói quen của mấy đứa và giờ các bạn ấy buộc phải kết hợp nghe nhiều cùng pp Shadowing để cải thiện, nhưng ít nhiều các bạn có một cái nền tảng biết cách phát âm đúng để hạn chế cái sai, ít ra sẽ ko đọc wall là wơ nữa là đọc là /wɔːl/, ít ra là nhận thức được bản chất các âm tiếng Anh để không đọc 1 cách Việt hoá

Vì Sao IPA Là Công Cụ Hữu Ích Cho Người Học Tiếng Anh?

IPA Là Nền Tảng Phát Âm

Học IPA không chỉ giúp nhận biết các âm tiếng Anh mà còn hiểu cách sử dụng các bộ phận trong miệng để tạo ra âm đúng. Trước đây, mình luôn nghĩ mình phát âm đúng, nhưng thực tế, rất nhiều từ phát âm của mình bị “Việt hóa.” Chỉ khi tiếp xúc với IPA, mới biết rằng không có âm “ồ,” mà là âm /ɔː/, và âm /ɪ/ không phải lúc nào cũng giống âm “i” trong tiếng Việt.

IPA Giúp Xác Định Lỗi Phát Âm

Khi tôi bắt đầu dạy IELTS, bài học đầu tiên tôi luôn giới thiệu với học sinh là IPA. Tôi thường yêu cầu các bạn đọc hai từ: “ship” và “sheep.” Chỉ với một bài kiểm tra đơn giản này, tôi đã có thể phát hiện ra ai phát âm đúng, ai sai.

Không Phải Thần Dược Nhưng Là Cách Tối Ưu

Dù IPA là nền tảng tốt, nhưng để phát âm tự nhiên, người học cần kết hợp với các phương pháp như shadowing và nghe nhiều. Một số học sinh của tôi sau khi học IPA vẫn phát âm sai một số âm như /æ/, hoặc gặp khó khăn với các âm như /θ/ và /ð/. Nhưng ít nhất, họ đã biết cách phát âm đúng là như thế nào, thay vì tiếp tục mắc lỗi cơ bản.

Vì Sao Người Việt Nam Nên Học IPA?

Nếu bạn không sống trong môi trường tiếng Anh, bạn khó có được lượng input đủ lớn để não ghi nhớ thụ động cách phát âm chuẩn. IPA trở thành cầu nối giúp bạn hiểu được:

Tiếng Anh không chỉ là ghép âm như tiếng Việt, mà còn có sự khác biệt rõ ràng về âm dài, âm ngắn, âm căng, âm tròn môi.
Nhiều lỗi phát âm do thiếu sự nhận biết về các âm không tồn tại trong tiếng Việt. Ví dụ: từ “wall” thường bị đọc thành /wơ/ thay vì /wɔːl/.

Ngoài ra, học IPA cũng giúp người học hiểu sâu hơn về ngữ âm học (Phonetics) và âm vị học (Phonology). Đây là những kiến thức hữu ích để:

Hiểu sự khác biệt giữa tiếng Anh và tiếng Việt: Ví dụ, tại sao học sinh thường đọc sai âm /ʒ/ hoặc thêm “s” vào tất cả các từ.
Cải thiện khả năng nói tự nhiên: Các khái niệm như assimilation, elision, và nối âm sẽ dễ dàng hơn nếu bạn nắm vững nền tảng IPA.

Website và App chấm chữa IELTS Writing & Speaking – luyện viết IELTS miễn phí

Đối với mình, ngôn ngữ không bao giờ dậm chân tại chỗ, nó sẽ liên tục thay đổi theo thời gian, và ngôn từ cũng có nhiều sự biến đổi và cách nối âm nó cũng thế! Hơn nữa, một khi đã học ngoại ngữ thì mình cần phải học đúng và phải làm đúng trước khi chuyển đến sự trôi chảy (accuracy -> fluency). Tất cả các âm bạn phát ra hay nối với nhau phải tự nhiên chứ không phải máy móc ráng nhớ chỗ này nối âm với chỗ kia.

Thật sự mình cũng từng nghi ngờ IPA liệu nó có giúp mình nói tự nhiên không? Sau quá trình học, trau dồi rồi cộng thêm làm việc với người bản xứ và người nước ngoài sử dụng tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai, mình mới thấy việc nói đúng, vị trí đặt lưỡi thả hơi là vô cùng quan trọng (đây cũng là yếu tố cốt lõi của việc phát âm và mình cũng chỉnh sửa cho các bạn học viên lớp giao tiếp và phát âm của mình để họ nhận biết và phát âm đúng), và mình cần phải luyện đúng trước rồi dần dần nó mới trở thành phản xạ thì mới có thể nối âm tự nhiên.

Cách học IPA cho người mất gốc phát âm

Học IPA không chỉ là học bảng ký hiệu mà là một phần trong hành trình nắm vững ngôn ngữ. Bạn có thể bắt đầu với những bước cơ bản:

Học bảng IPA: Hiểu cách phát âm từng ký hiệu.
Nghe và lặp lại: Sử dụng phương pháp shadowing để rèn luyện cách nói tự nhiên.
Kết hợp thực hành: Tập phát âm các từ khó và áp dụng vào giao tiếp hàng ngày.
Nhận phản hồi: Học với giáo viên hoặc sử dụng các công cụ AI như ChatGPT để kiểm tra phát âm.

BẢNG IPA CHUẨN THEO BRITISH COUNCIL

Học IPA có thể không phải là con đường duy nhất để phát âm chuẩn, nhưng nó là một công cụ hiệu quả, đặc biệt đối với người học không ở trong môi trường tiếng Anh. IPA giúp rút ngắn thời gian, cải thiện phát âm và xây dựng nền tảng vững chắc để học viên tự tin hơn trong giao tiếp. Dù bạn là người mới bắt đầu hay đang ôn luyện IELTS, IPA sẽ luôn là một công cụ hỗ trợ đáng giá trên hành trình học tiếng Anh của bạn.